De kracht van onvermogen.

Dat je iets niet kunt, of maar een beetje, werkt soms verrassend goed. Terwijl we juist die flow vanzelfsprekend vinden, van steeds nieuwe kennis en vaardigheden opdoen. Van een levenlang leren en je flexibel aanpassen aan actuele vragen. Dan zie je gemakkelijk over het hoofd wat je allemaal al kunt, hoe gebrekkig dan ook. En hoe goed dat dan ineens blijkt te werken. Neem de Amerikaanse acteur Eddy Murphy. Onweerstaanbaar leuk in het begin van zijn carrière, 'wel aardig' vanaf een bepaald moment. Chris Buur analyseert het treffend in VARAgids 13. Gooi hem voor de leeuwen, doe een beroep op zijn improvisatietalent, dan zorgt die weerstand voor de Magische Murphy. Bouw de scene helemaal zo dat hij mag excelleren in wat hij kan, dan krijg je 'alleen maar' de Goede Murphy.

Zelf zag ik daar een mooi voorbeeld van tijdens een recente treinrit. De Internationale Trein van Amsterdam naar Berlijn waar ik mee reisde stopte abrupt in Deventer. Een ongeluk bij het enige stoplicht van Almelo, omreizen via Zutphen. Geïrriteerde binnen- en buitenlandse reizigers die vergeefs het perron afspeuren naar een conducteur annex praatpaal."Zoetfen, was ist denn das?" Tot die verlossende woorden uit de speaker: "Ze train toe Zutphen will depart from pletform tree. Pletform tree". Glimlachend om dat sterk staaltje taalbeheersing begrijpt iedereen dat Spoor Drie bedoeld wordt, niet Spoor Boom. Eenmaal in beweging is de informatiebehoefte onverminderd groot. Hoe lang gaat dit duren? Kom ik nog op tijd in Duitsland? Overstappen? En weer brengt ons taalwonder licht in de duisternis: "In Zutphen you must step over to pletform one. Zat train wil travel to Germany." Het taalwonder heeft echter nog een troef in handen: het Duits. "Liebe fahrgäste, steigen sie in Zutphen um in Gleis Eins. Van Gleis Eins fahren Sie dan weiter nach... nach.... Germany." In de overvolle trein kijkt iedereen elkaar stomverbaasd aan. Duitsland! Dat is nog eens een lastig woord in het Duits! Tot hilariteit van de reizigers herhaalt Taalwonder het bericht de hele rit lang. Also, jetzt geht's los nach Germany! Het effect: in Zutphen stapt een bulderende menigte over naar het juiste perron, richting de Pruus. Weg chagrijnig vloekend vertragingsleed. Een knappe prestatie!

Proberen er wat van te maken boort soms onvermoede kwaliteiten aan, die heel effectief kunnen zijn. Een interessante vraag is dan natuurlijk, welke eigenschap je moet hebben om dat in te kunnen schatten en er gebruik van te kunnen maken. Een zekere mate van omgevingssensibiliteit, die je in ons mediatijdperk best zou kunnen omschrijven als mediawijsheid. Wijsheid die niet zozeer bestaat uit het vermogen om professioneel materiaal te vervaardigen voor allerhande media, maar het kunnen inschatten welke effect bereikt wordt met verschillende niveaus van kennis en expertise. Niet zozeer iets kunnen, maar veeleer iets kunnen aanvoelen. Noem het mediawijsheid, boerenslimheid, empathie, improvisatietalent of onkunde. Feit is, dat er onverwachte kansen zitten in schijnbaar onvermogen.

Kun je iets niet goed? Fijn... proef het effect, kauw eens op het mond- en smaakgevoel. Geniet daarvan en doe er vervolgens je voordeel mee.

LINKS
* Mediawijshied moet je integreren in alle vakken, adviseren ze bij de KNAW...
* Hoe je in een overvolle trein komt? Nou gewoon, zo...